พร้อมแล้วเดิน! 2 วิธีทดสอบความพร้อมก่อนเริ่มฝึกเดิน
การเริ่มต้นฝึกเดินเป็นสิ่งที่สำคัญมากในการฟื้นฟูสมรรถภาพทางกายภาพของผู้ป่วยหลังจากเจ็บป่วยเป็นโรคหลอดเลือดสมอง หรือได้รับการผ่าตัดที่เกี่ยวข้องกับกระดูก เช่น ผ่าตัดเข่า สะโพก หลังเป็นต้น
การฝึกเดินจำเป็นต้องเริ่มจากการฝึกทรงตัวในท่านั่ง ฝึกลุกขึ้นยืน และฝึกทรงตัวในท่ายืน ให้สามารถทำได้ดีก่อน โดยเริ่มการฝึกเป็นไปตามลำดับความง่ายไปถึงระดับที่ยากขึ้น โดยฝึกให้เหมาะสมกับความสามารถของผู้ป่วยในขณะนั้น
เลือกอ่านหัวข้อที่สนใจ
- ความผิดปกติในการเดินที่พบได้บ่อยในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง
- เริ่มจากการฝึกพื้นฐานให้มั่นคง
- 2 วิธีทดสอบประเมินความพร้อมในการฝึกเดิน
ความผิดปกติในการเดินที่พบได้บ่อยในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง
ความผิดปกติในการเดินที่พบได้บ่อยในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง ได้แก่
- การก้าวขาที่ไม่มั่นคง
- เดินไปแล้วเซ รู้สึกไม่มั่นคง
- ขาดความสมมาตรขณะเดิน
- การลงน้ำหนักที่ขาข้างอ่อนแรงได้น้อยกว่าขาข้างปกติ
- ความเร็วการเดินลดลง การก้าวขาสองข้างไม่เท่ากัน
- การเหวี่ยงขาไปด้านข้างขณะเดิน เป็นต้น
อาการที่กล่าวมาล้วนเป็นความเสี่ยงต่อการหกล้ม ในผู้สูงวัยได้
ทั้งนี้ เพราะการฝึกเดินไม่ได้เริ่มต้นเฉพาะที่การเดิน แต่ยังรวมถึงการฝึกความสามารถพื้นฐานต่างๆ ที่เป็นองค์ประกอบสำคัญในการเดินร่วมด้วย
การฝึกพื้นฐานให้มั่นคง
หมอแนะนำให้ผู้ป่วยทุกท่านที่ฝึกเดิน เริ่มต้นจากการฝึกพื้นฐานให้มั่นคงก่อน
การฝึกพื้นฐานให้มั่นคง ได้แก่
- การเพิ่มความแข็งแรง
- การฝึกการออกแรงที่สัมพันธ์กันของกล้ามเนื้อมัดต่างๆ
- การฝึกทรงตัวให้มั่นคง
- การกระตุ้นการรับรู้ด้วยการเคลื่อนไหวของข้อต่อต่างๆ
- การลงน้ำหนักขาข้างอ่อนแรง (ซึ่งมักทำได้ยากสำหรับผู้ป่วยที่มีอาการอ่อนแรงเฉียบพลันเริ่มต้น)
การฝึกเหล่านี้จะช่วยปูพื้นฐานให้ผู้ป่วยมีความพร้อมในการเดินได้อย่างปลอดภัยมากขึ้น ไม่ล้มบาดเจ็บ ไม่ฝึกการเดินท่าใหม่ที่ผิดรูปแบบ อีกทั้งหากทีพื้นฐานทั้งหมดที่กล่าวมาดีแล้วนั้น จะช่วยให้การฝึกเดินของผู้ป่วยมีประสิทธิภาพ และฝึกได้เร็วขึ้นอีกด้วย
2 วิธีทดสอบประเมินความพร้อมในการฝึกเดิน
เทคนิคทดสอบ 2 วิธีง่ายๆ ที่ผู้ป่วยและญาติสามารถประเมินด้วยตนเองที่บ้านได้ เพื่อที่จะรู้ว่าเราพร้อม ที่จะเริ่มฝึกเดินแล้วหรือยัง ?
คำอธิบาย
- สามารถยืนเองได้ ไม่ต้องมีการพยุง เป็นเวลาต่อเนื่องอย่างน้อย 2 นาที
- สามารถรับน้ำหนักของร่างกายบนขาที่อ่อนแรงได้ ควบคุมกล้ามเนื้อลำตัวและสะโพก ได้ตั้งตรง ไม่เอียงไปมา รวมถึงควบคุมข้อเข่าให้เหยียดตรง ไม่พับ หรือแอ่นเข่าเวลาก้าวเดินเคลื่อนที่ไปข้างหน้าได้
หากสามารถเริ่มเดินได้แล้ว แต่ยังรู้สึกว่าการเดินยังไม่ปกติ ผู้ป่วยและญาติควรกลับมาสังเกตการเดินว่าผิดปกติในช่วงไหนของการเดิน การลุก การออกเดิน การก้าวขา การลงน้ำหนักบนขาที่อ่อนแรง เป็นต้น
การตรวจสอบความสามารถพื้นฐานที่ได้กล่าวไปนี้ก่อน ว่ายังมีข้อบกพร่องใดหลงเหลืออยู่ และต้องการฝึกเพิ่มเติม ก็จะสามารถฝึกเดินด้วยเทคนิคที่ถูกต้อง ปลอดภัย และพัฒนาได้เร็วขึ้น
บทความโดย
หมอมิ้นท์ พญ.วรัชยา วลัยลักษณาภรณ์
แพทย์ผู้เชี่ยวชาญทางด้านสมองและระบบประสาท
สำหรับผู้ป่วยและผู้ดูแลทางบ้านที่มีคำถาม หรือสงสัยเกี่ยวกับการดูแลผู้ป่วยโรคสมอง โรคเส้นเลือดสมองตีบ เส้นเลือดสมองแตก ผู้ป่วยโรคสมอง และผู้ป่วยติดเตียง สามารถส่งข้อความคำถามได้ที่เพจ Viva Wellness หรือทางไลน์ @VivaWellness นะคะ หมอและทีมหมอหลายๆท่านจะทยอยตอบคำถามให้ค่ะ
