อิสรภาพที่แท้จริง เริ่มต้นที่ปลายนิ้ว
กล้ามเนื้อมือไม่แข็งแรง ส่งผลต่อการใช้ชีวิตอย่างไร?
ผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองท่านไหนที่ ยกแขนได้แล้ว🙋 แต่ยังกำมือ หยิบจับสิ่งของไม่ได้🤕 – อย่าข้ามผ่าน ต้องอ่านบทความนี้!!
ผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง (Stroke) ไม่เพียงแต่ประสบปัญหาการเคลื่อนไหวของแขน และ ขา ซึ่งเป็นกล้ามเนื้อมัดใหญ่ (Gross motor movement) เท่านั้น กล้ามเนื้อมัดเล็ก เช่น กล้ามเนื้อนิ้วมือ กล้ามเนื้อมือ กล้ามเนื้อใบหน้าที่ต้องใช้การเคลื่อนไหวแบบละเอียดอ่อน (Fine motor movement) ต้องการการประสานงานกันของกล้ามเนื้อมัดเล็กๆแต่ละมัด เพื่อขยับข้อต่อเล็กๆแต่ละข้อนั้น ก็มีส่วนสำคัญอย่างยิ่ง
✅ให้เกิดการเคลื่อนไหวที่แม่นยำ ตรงเป้า ตรงความตั้งใจที่ผู้ป่วยต้องกายจะขยับมือไป
✅ให้สามารถกลับมาใช้ชีวิตประจำวันได้ด้วยตนเอง อย่างไรขีดจำกัด
การทำงานของกล้ามเนื้อมัดเล้ก มือนิ้ว คืออะไร ใครยังไม่รู้จัก อ่านได้ที่นี่
วันนี้หมอจะมาเล่าความสำคัญและเคล็ด(ไม่)ลับ เทคนิคการกายภาพบำบัดกล้ามเนื้อมัดเล็กให้ผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองสามารถขยับเคลื่อนไหวได้เก่งขึ้น
รู้หรือไม่? กล้ามเนื้อมัดเล็กไม่แข็งแรง ส่งผลต่อการใช้ชีวิตผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองอย่างไร
เลือกอ่านหัวข้อที่สนใจ
- ปัญหาการใส่เสื้อผ้าด้วยตนเอง
- ปัญหาการใช้ช้อนส้อมทานข้าวด้วยตนเอง
- ปัญหาการแปรงสีฟันด้วยตนเอง
- ปัญหาการเขียนหนังสือ เซ็นลายเซ็น
- กิจกรรมเฉพาะบุคคลที่ต้องอาศัยความละเอียดอ่อน
ปัญหาการใส่เสื้อผ้าด้วยตนเอง
ปัญหาการใส่เสื้อผ้าด้วยตนเอง : ติดกระดุม รูดซิป ใส่เข็มขัด เกี่ยวตะขอเสื้อใน
♥️ ชีวิตประจำวันพื้นฐานเหล่านี้ล้วนต้องใช้การออกแรงของปลายนิ้วในท่าทาง “หยิบ-ปล่อยด้วยปลายนิ้ว” (Pincer Grasp) ซึ่งเป็นการเคลื่อนไหวของปลายนิ้วมือ 2นิ้ว คือ นิ้วชี้และนิ้วโป้ง ลักษณะหนีบกัน(Finger Opposition)
ปัญหาการใช้ช้อนส้อมทานข้าวด้วยตนเอง
♥️ ผู้ป่วยหลายท่านที่สามารถขยับแขนได้ดีขึ้นแล้ว มักเลือกอยากฝึกกิจวัตรประจำวันพื้นฐาน เริ่มด้วยการตักอาหารทานเอง เพื่อจะได้ฝึกลดการพึ่งพิง ลดความช่วยเหลือจากญาติ
♥️ แต่…มักจะพบปัญหาว่าผู้ป่วยไม่สามารถ “กำช้อนส้อม” เพื่อตักอาหาร แม้แขนจะมีแรง!!
♥️ ในกรณีดังกล่าว แพทย์และนักกายภาพบำบัดจะต้องอาศัยประสบการณ์วิเคราะห์ให้ละเอียดถึงองค์ประกอบของกิจกรรมที่จะเกิดขึ้น ว่ายังบกพร่องตรงจุดใด❓ ผู้ป่วยจะได้รับการแก้ไขได้ตรงจุด ✔️
ปัญหาการใช้ช้อนส้อมทานข้าวด้วยตนเอง เมื่อวิเคราะห์แยกองค์ประกอบ
ตอนจับช้อนส้อมให้มั่นคง: ต้องอาศัยการฝึกกล้ามเนื้อทั้ง 3 นิ้ว (โป้ง ชี้ กลาง) เป็นหลัก เพื่อทำการกำ ที่เรียกว่า Tripod Grasp
ตอนกำมือ บิดข้อมือ: ต้องอาศัยการฝึกกล้ามเนื้อข้อมือให้เหยียด-งอได้ หลายมุมองศา
ตอนใช้ช้อนส้อม ด้วยมือสองข้างพร้อมกัน : ต้องอาศัยการฝึกการประสานงานกันของมือสองข้าง ที่เรียกว่า Bilateral Coordination
ตอนตักอาหารที่ตามอง (เล็งเป้า) : พร้อมนำมือยื่นไป วางช้อนส้อมไว้ตรงเป้าอาหารที่ตากำหนด ต้องอาศัยการฝึกการประสานงานกันของมือและตา หรือเรียกว่า Hand-eye Coordination
ตอนงอแขนเพื่อส่งอาหารเข้าปาก
ตอนกำมือ : ออกแรงให้คงที่ จะได้กำค้างได้ตลอดเวลา: ต้องอาศัยการฝึกกล้ามเนื้อมือ ให้มีแรงกำที่พอดี ที่เรียกว่า Grip strength
จะเห็นว่ากิจกรรมทั้งหมด จะต้องผ่าน ✔️ทีละขั้นตอน ✔️ทีละการเคลื่อนไหว ผู้ป่วยจึงจะสามารถตักอาหารทานเองด้วยช้อนส้อมได้ดังใจ ดังนั้นการฝึกที่ดี ต้องฝึกแยกเป็นกระบวนท่าก่อน แล้วจึงฝึกรวมเพื่อใช้ในชีวิตจริง การทานอาหารด้วยช้อนส้อมด้วยตนเองจึงจะสำเร็จได้ 😄
ปัญหาการแปรงสีฟันด้วยตนเอง
♥️ เพราะการกำแปรงสีฟันนั้น ต้องอาศัยการกำในลักษณะ Tripod Grasp คล้ายการจับช้อนส้อม คือการกำที่ใช้สามนิ้วเป็นตัวออกแรงหลัก แล้วจึงหมุนบิดสะบัดแปรงขึ้นลง โดยการเคลื่อนไหวของกล้ามเนื้อมัดใหญ่ขึ้นมา คือข้อมือนั่นเอง
ปัญหาการเขียนหนังสือ เซ็นลายเซ็น
♥️ เพราะการเขียนตัวอักษร ต้องอาศัยทั้งสามนิ้วในการจับประคองดินสอ และเริ่มเคลื่อนไหวดินสอโดยใช้นิ้วมือเป็นตัวควบคุมการเคลื่อนไหวให้เป็นลายเส้นที่ตรง-โค้ง รวมทั้งกำหนดการลงน้ำหนักของลายเส้นเบา-หนักตามสมองสั่งการ ซึ่งต้องอาศัยการฝึกทั้ง Tripod Grasp และ Hand-eye Coordination
กิจกรรมเฉพาะบุคคลที่ต้องอาศัยความละเอียดอ่อน
กิจกรรมเฉพาะบุคคลอื่นๆ กิจกรรมที่ต้องอาศัยความละเอียดอ่อน เช่น การวาดรูป การเย็บผ้า การพิมพ์ การทำอาหาร หรือการเล่นดนตรี เป็นต้น
เมื่อทราบความสำคัญของกล้ามเนื้อมัดเล็กที่ต้องใช้งานในชีวิตประจำวันแล้ว การฝึกกล้ามเนื้อมัดเล็กทั้งการฝึกความแข็งแรงของกล้ามเนื้อมือ การฝึกการประสานงานกันระหว่างมือและตา และการฝึกความคล่องแคล่วของมือ นิ้ว คำสั่งสมอง
แบบแยกองค์ประกอบโดยละเอียด จะช่วยให้ผู้ป่วยสามารถมีกำลังมือ-นิ้วมือ เคลื่อนไหวสัมพันธ์ได้คล่องแคล่วและเป็นอิสระมากที่สุดนั่นเองค่ะ
วันนี้ได้คำตอบกันไปแล้วนะคะ ว่า เทคนิคการกายภาพบำบัดกล้ามเนื้อมัดเล็กให้ผู้ป่วยขยับเคลื่อนไหวได้เก่งขึ้น มีอิสระได้ตามใจอยากนั้นต้องใช้เทคนิคอะไร
ใครสนใจติดตามอ่าน สอนฝึกกล้ามเนื้อมัดเล็ก “แบบแยกองค์ประกอบโดยละเอียด” เคล็ดลับดีๆที่หมอจะเอามาฝากทุกท่าน รอติดตามได้เลยค่ะ
บทความโดย
หมอมิ้นท์ พญ.วรัชยา วลัยลักษณาภรณ์
แพทย์ผู้เชี่ยวชาญทางด้านสมองและระบบประสาท
สำหรับผู้ป่วยและผู้ดูแลทางบ้านที่มีคำถาม หรือสงสัยเกี่ยวกับการดูแลผู้ป่วยโรคสมอง โรคเส้นเลือดสมองตีบ เส้นเลือดสมองแตก ผู้ป่วยโรคสมอง และผู้ป่วยติดเตียง สามารถส่งข้อความคำถามได้ที่เพจ Viva Wellness หรือทางไลน์ @VivaWellness นะคะ หมอและทีมหมอหลายๆท่านจะทยอยตอบคำถามให้ค่ะ
